Çırê Musyon

31 Ocak 2012 Salı

Tİ QABUL NÊKENA SE ÊZİ NIMAC NÊKENA


Yew merdim û lacê xo estî bî.
Yew rûec şin, hêgay  xo di xebityên î.

Benû taştare,binê yew dar di aresyên'î,taştê xo wen' î ,
û babî lacê xo ra vûnû: Waxtê nimac ome  û ez nimac kenû.,
ti zî bigêyrî,badê nimac ma xebetyên î.

Babî şinû desmac genû,lacê yî xo bi xo fikrîyenû;
Ez sênî babî xo di bişuxlî?

Lacê yi vecîyenu serê dar û xo nimnenû.
Babî desmac gen û têpîya ageyrenu binê dar  ,
dest pê kenu nimac .

Babî nimac xo qedînen û destun xo a ken  û duay kenu.
Babî vunu:
 Yarabbî tı çi duayê mı estî tı qebul bikerî!
Duayanê xo pê dima kenû û Hûmay ra vûnû ti qebûl bikirî.
Vengê babî şinû lacê yî.
Babî çi wazenu lacê yî vunu ez qebul nekena.
Babî onîyeno yo veng yeno yî,vunu ez qebul nekena.
Babî Serê xo kenu berz onîyenu azmîn ra  kes neysenu,
babî xo bi xo vunu bêlya vengê mi şîyu Humay,ni vengê Hûmay o.
Humay ra çi waşto vengê Humay gore qebul nêbîyu.
Babî hêrs benu vunu eke ti qebûl nêkenî? Ez î êra tepîya mimac nêkena...!

Irfan KAYA

29 Ocak 2012 Pazar

WÊSIYET RIZÊ MÊHMUD DORYÊŞ






Çoligid di merdim êsayê estibî. Ê merdiman Çoligid se bibinî hemê çira hayê yin estibî.

Ê merdim  tim piya gêrênî. Ez qayîla ê merdiman bidî şima şinasnayîş.
Ê merdim êsayê Rizê Mêhmud Doryêş û Zêki malla Memiş bî.
Zêki malla Mêmiş hem warezê Azicon,  hem zî warkeynê Rizê Mêhmud cenê êy bi. Her di hemê zî merdim yewbînan hêsebîyênî.

Siyasêti Çolig di zi Riza beg tim vernidi bi, waxtê vêri êra vatini Çorçil Riza (Churcill)
Churcill waxt hêrbî dinya (2) di, Serbaz hüqmatê Ingilîztan bi. Siyasetmedar û pil bi. Êne nomê Çoligicon nabê xal Rizê ya.

Bê ê  merdiman sobîna merdim zî estibî. Ez qayila ê merdiman zî bidî şinasnayiş.
Êli Hamal (Sivonıc) û ,rêhmeta babi mi Hêci Keki Zuexpayıc, Wisi berber (Mirêhmedan Pali), Hêci Sinêyic,  ê merdimanra çend tenêyi.
--------------------------

Riza zaf yarûn bi, Zafi merselê xob xo nêni piyêra pêy qêr xo ardini. Kam êna mersêla bivunû inon nekênu. Êna mersêla zi yi xob xo nawa pêra. Şarê Çolig hême zoni xal Riza û xal Zêki binatê êyn zor xêrepyênu. Hêrsbiyayîş êyn sibêra hêttûn nimroj bi. Honc piya binî hol.


Rêhmeta babi mi çend seri cuwaver omêbi Almanya, ma kewtibî qısêy,  êna mersêla mira vatibî.
Babî mi vatinî,
Riza niwêşbi, hetanî mergê xo kêye di rakêwtê bi.
Yew roc Riza vendabi mi .
Mira va : Hêc Kêk, yew wesiyêt mi esto, ew semedra mi venda to da wo.

Babî mi vunu :
Riza merdim to Çoligid zaf estî. Lacê to estî  sobina wazêni ez eşkena bimarî, bray ,dezay ,birarzê û warêzay to zafi, qey ti wesiyêt xwê êyn ra nikênî û mîr kêni?

Riza vunu :
Ez zano merdım mi zaf estî, la belê ez xob û xo fıkrîya wo, encax êne wêsiyet ti bêşkî biyarî ca, bawerîyê mi merdiman mira çinya. Yi nişkênî êne wêsiyet mi biyarî ca , ew semedra ez wêsiyet xwî qayîla to rî bikerî.

Babi mi nişkênû vatê Rizê ser'a xo tepîya bigêru vunu:
Rîza wêsiyet xwe vacê, çi mi dest ra biyêrû, ez êşka wa se soz ez una ca.

Riza babî mira vunu :
Ez nizdîra mirêna
Ez merda  se wêsiyet mino , wa Zêki malla Mêmiş nê biyêrû mêyit mi ser, nê zi biyerû qebrê mi ser.
Encax ti eşkênî Zêk ra vaci,
Babî mi vunu:
Tamom Riza, ez êne wêsiyet eşkena biyarî ca, ez soz duna to ez vunu, wa çim to pê di nêmanû.
-----------------------------

Êni qisêkerdiş ra pêy,  yew mudê û kilm viyêren Riza dinyê xo bêdelnenu.

Roc Cinaza qebriston di, Babi mi hêci Kêki ,Zêkî malla Memîş vinênu.
Babî mi vunû:
Zêki bê ena kişt wesiyêt rêhmetlî esto ez tora vano.
Ene wesiyêt rêhmetliyo, merg xo ya vêr venda mi da.
Ez şiya kê rêhmetlî, mîr wesîyet xo kerd. Ez mecbura wêsiyet êy biyarî ca.

Zêki vunu:
Hêc kêk,  Rizê çı wêsiyet  kerdu dê vac?
Hêci Kêki vunu :
Rizê  mira wa ,ez merda sê wa Zêki nê biyêru tirmê mi ser,  nê zi wa biyêrû qebrê mi ser.
Mi soz da bi rêhmetlî wêsiyet êyo ez tora vano. Vindênî ti zon nivindênî zî ti zoni?

Zêki êna qalê Hêci Kêki ser şaş benû vunu :
Liya Hêci ,êne rêhmetli sekratidiz rêhat nevindert û, honc mi di şuğulyo.
Hûma êy af bikû.
Mi waşt ena merselaya weş biyarî zun ser.
Huma rêhme xwi biker her di rêhmetliyonir, êmr derg bidû Zêkî malla Memiş.
Bimanin weşid

Irfan KAYA


21 Ocak 2012 Cumartesi

NOMÊ MI FARZ Û


Waxt wêri dewûn Pali di yew ağa û xizmêkarê xo estibi. Ağa zahf dest tepiştêbı.
Yew mudê û derg keyê ağay di gueşt nipeşa bi.
Xizmêkar ağayra xo zerêdi lomê kenû vunûYew meyman giran bomêni ma binê gueşt biwêrdîn.


Yew mudê û derg vîyerêno yew şêx rocêk yên benû meyman ağay.
Xizmêkar zaf pê şeyn beno.
Ağa cad  kard erzênu milê yew kawirî.
Cenê xizmêkar kawir rind pocêna, waht şum kawir nona sêr sînî, xizmêkar  sini bênu verê şex di nono rûê.

 Şêx qolun işlik xo uncen diyar û şinû goşt ser. Xizmêkar pê bêr di çogun xo ser nişên û ruê û tamaşê şex kenû.
Şêx  pîyorê goşt weno, binekêk goşt sêr sînî di monenû, xizmêkar dûay kenû û vano:
-Huma biku piyorê goşt ti nêşk buêri, inşallah to qirik di bimunû.

Şêx binek arêsenû reyna şinû sêr goşt. Vano
- Lokmê û pêyin werdiş sünnêt û, dıma lokmê û peyin zi bênu xo fêk û wenû, serê têpsi di bê estûn teway nemonênû.
Dima xizmêkar Sînî dunû arye û bênu zerê, onênu bê estûn teway nemêndo.

Ağa vendênû xizmêkarê xo û vano
- Şo aw û legen biyar, wa efêndî destûn xo bişu.
Xizmekar aw û legen ano, aw kênu deston şex, şêx destûn xo û fêk ê xo şûweno. Şêx onênû xizmekarî , la belê xizmêkar hers biyû,  Halê xizmekar diqqêt şêx oncenû.

Şêx xizmêkar ra persên û vano:
-Biko nomê to çino?
- Xızmêkar vano:
Nomê mi Farz û.

Şêx vunu
- Halla halla, in nomê ez ha newê eşnawêna.

Xizmêkar vano:
-Ez vacî nomê mi sünnêt û,  ti mi  borî ?

Şêx fam kênu, çim xizmêkar goşt di mendo.
Şêx agêyrenu ağay û vunû
-Ağa çim xizmêkarê to mi di mendo, qêy Homay ti kênî yew dik sarê bibirni bidi xizmêkarê xo, Mar'ê  xizmekar, emş mi wêni.

İrfan Kaya




16 Ocak 2012 Pazartesi

TÎRÛNÊ ZAZON !!





Xarpêt û Têhtwun pê rêhar asin bestê yewbînanê. Çewras (50) ser'ra  nat, miyabîn di bajarun di şarî ma pê Tîrun'a şini û omeni.

Binatê Palî (Palu) ra  hettûn istesûnê Qela, piyorê dêwûn di Zazê cuwiyêni.
Qela ra pê deştê Mûş yêna, deştê Mûş ra tepişın hettûn Têhtwûn zî piyorê dêw  ê  Kurmuncunê.

Yêw êmbazi mi kurmunc vatini:
Şarê şima şal û sêpik yin piredayê bi, zımbêli yin qalin bi, paşnê solûn yin (yumurta topuk) gulêr bi. Ma waxtag yin dînî  qurfê ma yinra kotinî.
Ma xob xo fikriyêni, Huma bikêr û ma hettûn deştê Mûş zêrar nıvin, sêbeno wa bibo.  
İstesunê Qêla ra pê ma kêwtin deştê Mûş, ma nefes û pîl untini.

Ew waxt vêri mılletê ma zunayê yin zi kêm bi.
Embaz vatinî ma nıştînî tîrun Zazê omêni zer'rê kompartmanunra geyrêni, ca veng bibinî vengê xo nêkerdînî, ca çinêbînî cirgênî ma ser  û  vatînî tîrunê ma wa.
Kom ca yîn nidênî se , dênî pê milê yîn vareznênî û yî niştînî ruê.

Kâm xerib ver bivêcînî , rê rê rapik zi werdînî.
Zaf rê zer'ê tirûn di hadisê bini. ma kurmuncon zaf xeqeret zî dîn'î.

Kurmunc feqîr hem şarî ma ra unciyenî(çekinme), hem'î zî xob xo fıkrîyênî, vatînî Zazê wahar tirunê ma gera binê zê yîn tyo biyerî.

Qismêk şarî kurmuncûn inon kerdibî, xo mîyan di vatînî tîrunê Zazuna.
Heq'ê yin esto yî runîşî ma pay vinderî.
Ni semedra hêttun demo pêyin zî  Palê ra hettûn deştê Mûş, zaf rê zer'rê tîrunid ma pay vindertînî, Îsteson' nûn di Zazê omenî war û şinî dewun xo, Kompartman ca ca bînî veng ma hima şînî te dê roniştînî.

Hettûn ene demo pêyîn zaf erê ma fam kerd kî tîrunê hûqmat'a. Ew  waxt zî gurê gurêra viyertibî.


İrfan KAYA




12 Ocak 2012 Perşembe

KAM XWÊ INKAR BIKÊRO VELED-Î ZINAWO

Zekî hama ho weş o. Serrî ey nezdîye 85 estî.
- O memure ra teqawit bîyo. 
-Çolîg de seranî ey ra çend embazî ey estî. 
-Nê embazanî ey ra yew M.Alî Badûn o, yewo bîn zî Silemanî Hecî yo.
-M.Alî Badûn "Bozgan“ Şînek ra yo, Silemûn Baylaz dewê Azra yo.
- Nê her di embazî Zekî zî yew keye yo belukerde ra yî, Çolîg de herkes înan sinasneno.
-Babî M.Alî û Silemûn Hecî 1925 de meseleyî Şex de, Dîyarîbekir de ameyî aleqnayiş.
- O wext M.Alî û Silemûn hama pîzeyî dayikanî xo de bîy. 
-Nê embazî rey – rey yenî yew ca û sohbet keni.
- Ê zaf rey serranî xo kenî qic yan zî serranî xo nimnenî, raşt nevûnî.
- Zekî yew roj nê her di embazanî xo ra vûno?
- Lîya embazî şima qey xo xapînenî ? Ez eşkeno serranî xo vînkerî, la şima her di neşkenî serranî xo vînkerî.
- Çine ra şima neşkenî serranî xo vînkerî? Rid babîyanî xo ra şima neşkenî serranî xo vînkerî. 
-Şima serranî xo vînkerî, şima babîyanî xo înkar kenî. 
-O wext şima benî weled-î zîna. 
-No memleketî ma de, Çolîg de herkes eşkeno serranî xo qickero, la şima wird merdim neşkenî serranî xo qickerî.
-Wa naye pîyerê Çolîg bizon..

Irfan Kaya

WESYÊT ATATÜRK



1980 ra verî Çolig di hiri merdimî êsayê şewqê neni xo sare.

Ene merdimî Êsayê Şex Burhanêddîn Kelaxsî , rehmêta Şex Vahdêddîn Melekon û rehmeta babî mi Hêci Kekê Zuexpayic bi.

Bayk Şex Burhanêddin , qiyam Şex Said efendî di hêps Xarpêt di destê hüqmatra pê derzînê jehr amebi kiştiş.
Apê  rehmêta Şex Vahdêddin Şex Ewdilayê Melekon,
zî destê hüqmat ra pê qirar mehkemê Istiklal 1925 de amebı xeneqnayiş.

Her di heme  Şex û babî mi ,hettûn demo pêyîn zî şewqê nenî xo sare.


Ni hal hirî heme zî dîqqêt şarê ma Çolîg zaf untinî.

Yew merdim girangirê Çolig ,rocek babî mira vunu :
Hêcî Kêk, ma Burhanêddin û Vahdêddin fâhm kênî, helê eyn bayk û Apê yin hüqmat destra amê kiştiş û alêqnayiş, ini semedra hüqmat ra tersênî, la se bîyû to, çi tersî to estû qêy ti ene şewqê nonî xo sare?

Hêci Kek vunu :
.Atatürk Çoligid ma hirî hêminîr wesîyet kerd. 
Vato Buranêddin,Vahdêddin û Kek Zuexpayic gêra şewqê xo sare ra war niyari.

Ene hirî hemê zî 1980 ra pê şexqê xo sarê ra vet bi qilaw nênî xo sarê.

11 Ocak 2012 Çarşamba

MÛŞERÊ DARÛN








Şew ra şew, rûec ra rûec
Tij sêr kuê Cebaxçur'ra viyert û şi .
Merdîm omebi dariston mîyun'd Kolî(Êzing)
Bin dar'a verin'id ,
Rasnê xwî eşt ard û ronişt.
Tûerzin xwî  sêr kerûna nay rûe.
Pê yew omûdê, pawîtên ruec û newê vêc.

***

Dara pir vênda, 

ê daran binanid.
Êyn'ra wa: 

In qeydê niben,
Waxtag şima di tûerzin omê mîyan ma,
Honc zê verî,
Sarê ma  ser'ra birnêni,
Ma xwê mîyanra yew dara êsayê veci,
Wa şîyer tûêrzinan di qisê biker.
Yinira rîca bikû, 

wa omudê ma biyar û zûwan ser.
Bêlya pizê yin marî biweş û .

***

Mûşêre ra pêy,

daran xwê mîyanra yew wêkil vijîna.
Dar'a pîr,

vêng xo kerd berz û eyn'ra wa:
Tûerzin ağa, 

hên bes nîyû? 
Her roc şima yên, 
sarê'ra ma birnênî. 
Quêk ma şima binra oncênî.
Namê ma dar maziyêr û,
Faydê ma, dar'un bînan'ra hîna zîyed o.


Daran bînanra insan ser'id yew rê lêzzet vênênu. 

Şima mara ser'id, hiri û çêhar rêy lêzzet vênenî.

Ez şimar êşkena bimarî,
Bali, mazi û gezmin ma, şımar ben û wêr û şîfa.
Pelê ma benû wêr bizun şima.
Bir ma, tendur'un şimad bênu adir.
Zimiston kûelî ma, şimar bênî adir.
Gîl maî derg, raşt û xişn  bênî mirdêq bûnon şima,

Kuêk-ma co xuerê 'ra awê xwî gênî,
Gûn danî hêgun û yênun şima,

***
 

Ni vatiş ra pêy,
Tûerzîn honc zê vêr,

vatê xwîd tepîya ni monênî,
vanî:
Şima di hêtîra xapîyênî,
Şima qayîlî rêhm ma zerrê ku.
Şima zun, 
rêhm ma zerred çinya,
Ya bîn zî, ma quwwet xwî şima ra gênî,
Sarê şima tim pê destûn şimara tira bênû,
Şima dim(sap) ma niyêd
Fêrq ma û kerra zê cîyo,

***

Na meselê milletê Kirdûn'a , 
Derdê ma wo vêrîn.
Ma miyûn di zaf şit hêremnayê estî.
Ma mîyan di olad-î nunkûar zêde ray .
Kâm dest dişmen tepiş û yin ra paşt biger ,
Tim bindest û neçar û belengaz monênu.


Fehmi Bilal û Lıceyıc

(Licêli Fehmi Bilal'in kurmanci kaleme aldığı, Kürd halkına atfen dile getirdiği ihanet, tarafımdan dilimize çevrilmiştir. Bu Fabl'dir. İrfan Kaya)

CIMRI'NIN ÖLÜM

CIMRI'NIN ÖLÜM 

Eceli ile ölen Cimriyi Cebrail SAV huzuruna çagirip sorgular. 
-Öbür dünyada kaç yasindaydin? 
-60 yaşindaydim hazret. 
-Öbür dünyada arkanda bıraktıgın malın,mülkün ve paran varmıydı? 
-10 Apartmanım,20 bin dönüm arazim ve bir küp dolusu altınım orada kaldi. 
-Peki hiç yiyip,içip dünyevi zevkin için para harcarmıydın? 
-Efendim ben öyle şeyler bilmezdim,hep kazandığımı biriktirdim der. 
Cebrail SAV meleklerini çagırır bana bir çift kanat getirin der. 
Bunun üzerine fani sevinir. 
-Cebrail SAV 'e ben şimdi kanat takıp Turnalar gibi uçacakmıyım? 
-Cebrail SAV yok oğlum ,sana Kaz kanadı takacam sen Kaz olarak kalacaksın.

7 Ocak 2012 Cumartesi

Ê CAMÊRD NÎYÎ BÊRTÎYÎCÎ..!

Çolîg  (% 80) şarî ma zazay ,
(% 20) zî şarî ma yê kurmunc cuwîyêni.

Bacar û dormaley ,
Darêhênî û Boglan (Solhan)  pîyorê dewun û qısmêk dewî Gexî û çend dewê Kanîreş dî zazê cuwîyênî ,
Gexî û Kanîreş'id zafî kurmunc cuwîyênî.

Hêttan 1970,  zerey bacar di çend keyê  kurmuncun estibî.. 
Dewê Çolîg Simsor û Sîmonî di  êşîrê Bêrtî ra çend kêyê amebi ca da bi xo.

Qismek şarî ma yê  Çolîg waxt verî derheq kurmuncun di zaf  nezan bî.
Nezanê yîn şarî Çolîg pîyor zazay hêsebînênî,
Kurmunc zî xerîb hêsebnênî.
Kurmanc kêm bî, tesîrê êyn zaf çinêbî,
binatê şarî Çolîg û kurmoncunid tekîlyatî zî zedera çinêbî..

Simsor verê çemê Gonig  di yew dewa awî  û zergûn a.
Çend kêyê Bêrtîyic amebî ca dabi xo,
dewîc binî hemê zazay bî.

Sîmsorîc emnon cil xo tim verê çem'ê Gonig di şitînî.
Yew cênek rocêk şina verê çemê Gonîg di cilon  xo şüwena,
waxtê benu teng û hetî yêrîya , 
keynê xo ra vûna
- Keynê mi mi zaf arêq vet.,
 ez qayîla sarê xo zî bişü,
tî bon der dormalê çêm ,
kes amê sê,
venda mi bidi ,
ez cilon xo piragerî.

Kêna vûna tamom dayê,
 ti xo bişü,
ez onîyena dormalê ra.

Cênek dest pê kena sarê xo şûwena.
Keyna onêna cêr'ra yew qeflê camêrdûn het'ê yina yenû,
veng dona daykê xo vûna:
-Dayê cilon xo lez pirager ,
yew qeflê camêrdon hê cêr'ra yênî.

Qeflê  şarî Gonîg û Kanîresî ,
şî bacar ,
hetî yêrî ya têpîya ageyrênî dewun xo.

Cênek sarê xo kena berz û unîyena camêrdûn ra û  ageyrena  kêynê xo
vûna:
- Keynê mi,
êyî camêrd nîyî êyî Bêrtîyicî.

Qismêk gonîgîc zî kurmuncî qisê kênî û cîl'î (Kinc) yin monêni cilon bêrtîyicû.
Cênek gore kam kurmuncî qisê biku êyî bêrtîyîcî.
Yena zunayiş,
Cêneka Sîmsoric kurmuncun merdim ra  nê hêsebnena.

Irfan KAYA

TO Çi SARÊ VET KELAWÊ MI ?

-Meseley Şex Sêid di,
Hüqmat kam dew di şervwan bibin"ı se eya dewra merdim şerwanan arye kerdîn û erşawitinî surgun.

-Êşirê AZ ra hîrî (3)şerwan estibi,
hüqmat qiyam Şex  ra pêy

-Hüqmat şin û dewê AZ ,
êne merdimonra Mihemmed Silemûn ZUHA kuen û destî hüqmat.
Xal Mihemmed Silêmun qeflêy(grup)Seyx Serif di şerwan û pil û êsayebi.

Vatişan gorê merdimek zunaye bi,
 Şeref û haysiyêt millêtê xo zî pawitin.
Qeflê Şeyx Serif, hadise Xarpêt ra pêy  tepiya ageyrayis di,
Xal  Mihemmed kiftî yew merdim ser di yew Liyên pîl vênenu û ,merdimra persen û

Xal Mihemmed vunu
Êne Liyên to çara wederna?
Merdim vano:
Xarpêt di yew dikonra mi wederna.
Mihemmed Silewun Tifing xwe darên û êne merdim,
dewic yi quenî binatey yin newerdênî Mihemmed yî bikişû.
Yêna zonayişi,
Xal Mihêmmed Silêmun, rind zunu semeday çinêya kewtû mîyan dêhwa.

Xal Mihêmmed kuenû desti hükqat,
yi şawenî Kayseri surgun.
Kayseri di mahkêma niyena rûe û xal Mihemmed Silêmun vecênî verê mahkêma.

-Dorê yi yena û vendê xal Mihêmmed dunî ,
yi vecêni mehkêma verî hêkim.
-Hêkim vano :
Gelo kelawê xo xo sarê ra vec ê?
-Mahkum fam nekênu hêkim derhêqe yi di vunu se ,
hem zî vate hêkim  xelet fam kenû,
oniyen û berfekt î ra(Tercüman)
-Berfekt vano
Gelo hekîm vano kelawê xo veci.
-Mihemmed vatê hêkim ser vano :
-" Gêlo şima çi sarê vêt êne kelawûn ma" 
 qêy şima derhêq carêq ûn ma di tewê nivunî?
-Vatê Mihemmed ra yêna famkerdiş i,
hüqmat qenûn şewkî sera kelaw û qêmt kerdi yesax,
la çarêqanra hêma yêw çarê nêdiyu.
Vatiş xal Mihemmed ra êna yêna zunayiş,
hüqmat zor nun û însonan ser qenûn xo yî newe dunu yin qabulkerdiş,
labele înson ma qayilû zêy vêri û êdet xo gorê tyo biyerû.

Xal Mihemmed fikriyayîş yidi,
kî bizonî , vêra dişmenî yêw vêrvindertiş esto.

EZ QÊSAS XO GENO

Miyalu nizdîyê Çolig di yew dew'a girda.
Na dew di, di bariğ gird estî.
Hêyyûn û Têllûn .
Miyabîn in di bariğûn di ,rê rê koğê niyenî pîyêra.

Her qoxê dima ,sobîna dewîc yan zî merdim êsayê kotîn mîyan dewicun , binatê dewîcan viraştîn.

Miyabîn Hêyyûn û Tiyellûn di rocêk qoxê nîyen pîyêra.
Şex Nîzameddîn ew waxt Mîyalû di cûwîyênî.
Şex onênû wazîyet xirabin û kuênû mîyan di bariğûn û qayîlo êyn pîya bîyarû.
Şex vendenû dî hettûn û vunu: 
-Şima hem dewîc hem zî merdim yew bînanê.
Koğê hol yew çî nîyo, holê tim hola, bêrîn pîya hol bibîn.
Ez dewîd xîrabê nêwazêno.

Şex vendenu pilon Heyyun û tede qisê kenû.
Şex vunû:
-Şima sarê Mehi Üb Şikit û, yew üzir şima Mehi Üb ra biwazî hol beno.

Pîl Hêyyun vanî:
-Efendi ti çı qêde biwazî ma zê to kênî.
Şex zaf keyfweş benû.

Na rêy vendenû Têllûnid,
-Mehî Üb'id qisê kenû û vunu:
-Meho ez zûno heqaret biyo to, ti biyerî hewalê Homay bikerî, Homa heq to encax bigerû.
Ma şima pîya biyar û şima dewîc yew bînanê.
Ez wazena mîyabîn şimad yew sulh wirazî.
Ti gera soz bidî mî?

Mehî Üb vunû:
-Efendi ez qabûl nêkeno,
siba ez şêrî huzîr Homay,
Homa mira pers biker o,
vac o Meho:
-Mi dest û lîng day to,
teres qey to qesas xo nigirot,
ti çi riy'a amê huzîr mi,
ti çi wazênî mîra,
ez Homay ra vano se?

Şex onêno Meh zaf decayo, Şex vengê xo birneno û binatera vêcîyenû.

Irfan KAYA

ŞEYX TAHAR FEQİ

Bray şeyx Said şeyx Tahar efendi cuyayiş yi zede Darahêni dî viyertin i.Rocek Çarsuyê Darahêni di geyrenu yew feqi şino yi het.
Feqi vunû;Efendi ez vahar ponc qıcun o,ez idarera zaf sisto,ti xeyr xo di zunayê mî bicerebni,zunaye mi beso se ,ti yew icaze bîdi mı,ez yew dew dı xo ri mallati bikeri.

Efendi vunû:Feqi çend pers mî to ra esti,ti bizoni ez icaze duno to,Siba bê mı het ey to ımtehan kena.

Feqi ruec bin şinû efendi het,efendi yi imtâhan ken û ,oniyenû zunayê feqi bes û.
Feqi vunû:Efendi qirbun ti mı berşav yew dew ez şer ı mallati bikeri?
Efendi vunû:Ti şini Mıyalon,dew bê mallay â.

Feqi beno şeyn dun û ra şin û kyê,Cene xo ra vunû ;Cene xo aryefin ma siba şini Mıyalon.
Cene Feqi xo duna arye,roc bin dun î ra ,pâ qicun xo ya şini Mıyalon.
Feqi dew dî yew mûdê mallayê ken û.Dew di yew merdim mirên û.
Feqi merdim qêyde şart islami şuvênû,kefen ken û.
Dewic cinaza gen î şini ser î mezelî.

Feqî uniyen û mezel xelet keniyo.
Feqi vunû;Ni mezel xelet û,gera newe mezel bikeney û.
Dewic mezel zey Feqi newe râ kenênî.

Feqi vunû;Din ma gore sarê meyit ma gerâ bıdê het kibla wa,
Dewic vuni;Feqi ma zey xo meyit xo hêk keni,Sarê meyitûn ma piyorin het bina tadayo.

Feqi vunû:Şima hêtûn eyr xeleti kerd â.
Dewic vunî;Feqi ma xelet niy ti xeleti.

Dewic û Feqi ti veri şini,Dewic zey xo meyit hêk keni.

Feqi hers benû Mezelûn ra kuênu dur î û şin û keyê,Ni vaziyetra zaf qehriyenu, la belê feqi dest ra tewe ninu.Yew mude serra viyêren û feqi şin û Darêheni xonc raşt şeyx Tahar yenû.
Efendi vunû;Feqi miyabin to û Mızalonıc û senin û?
Feqi vunû;Efendi miyabin ma zaf hol bi,hêtûn merg Mêh,Meh dinyê xo bedelnay ma meyit şit û berd ser î mezel hêk bikêri,mi va ma sarê Meh ,din ma gore,gerâ ma bidi het qibla wa.
Dewicun qabul nekerd va, ma sarê meyitûn xo hêtûn eyr ma daw u het bina.

Yew mira yew yinra, dewicun zey xo kerd,sarê Mêh da het bin â.Ni semedra ez binek Dewicûn ra şikâwâ.

Efendi hers ben u cirgenu Feqi ra û vunû:Herê mi qin ra tor sarê Mêh çi lazimo?Dewic sarê Mêh kam het â donî wa bidi?
Mi ti erşawit dew ,ti dewicun ri nimac bikerî u ıdare xo bıkerı.Tu rî lazim niyo gurêy Dewicun.Dewic xo ri ci qêydê tyo yeni wa biyeri.

Irfan Kaya

NOMÊ MI FARZ Û

Waxt veri dewun Pali di yew aga û yew zi xizmekar yi benu.Aga zahf dest tepiste û,xizmekar lome yi agay xora esti.Yew mudo derg key aga di gost nipesenu.Xizmekar dua kenu,vunu Huma biker nizdira yew aga yan zi sex biyeru meyman agabi,belya aga ew waxt davar sare bibirnu ez zi xori gost bori.

Yew mudo derg viyereno yew sex rucek benu meyman agay.Aga yew kawir sare birnenu.Ceney xizmekar kawir pocena,waht sumi kawir nona sere Sini bena sex verd di nona ru.Sex kolun islik xo uncen diyar û sinu seri kawir venu.Xizmekar pey ber di vindenu tamase sex kenu.Sex tamom kawir venu.binek gost monenu.Xizmekar dua kenu vunu Huma bikeru piyori gost ti nisk bori to qirik di bimunu.Sex binek aresyenu reyna sinu seri gost,Vunu lokme peyin verdis sünnet û,dima lokme û peyin zi zor dun xo benu xo fêk,sêr tepsi bê estu tewey newerdenu.Dima xizmekar Sofre dunu arye benu zerre,oniyenu be estun tewey nemendu.

Aga vendenu xizmekar xo,vunu sue aw u legen biyar wa efendi destun xo busu.Xizmekar aw legen anu aw risnenu yi dest,yo destun xo u fêk xo suwenu.Sex oniyenu xizmekar ra,la bele xizmikar cim yi tadaye hers biyayo û qeldapey oniyenu sex ra.Dikkat sex uncenu û xizmekar ra pers kenu.

Biko name to cino?

Name mi Farz û,

Sex vunu halla halla,ni qeyde name ez ha newe esnawena.

Xizmekar cad vunu Hi ez vaci name mi sünnet û ti mi zi bori.

Sex fahm kenu cim xizmekar gost di mendu.

Sex geyrenu agay ra vunu aga cim xizmekar mid mendu qey Homay ti yew dik sare bibirni bidi xizmekar xo.Mar yi ims yeni mi ser,mi weni .

MÜFTİ MÜJDEDDİN Û REİS ÇOLİG (HİLMİ ELÇİ)


Müfti Müjdeddin Efendi asil xo Diyarbekir’ra bi. 1950 di omebi Çolig û yew mude û derg bibê Müfti Çolig. Şar Çolig zahf qedr û kıymet Müfti Efendi zoneni.

Müfti Efendi waxtag omebi Çolig viyabi. Cenekê yê verinra di qîc yi estibi. Zevac xo û diyin Çolîgid Zekîya xonimid viraştib. Yew mude ra pey Zekiya xonimid niveşîyê Çermi (cilt hastaligi) vecîyabî, rî Zekiya xonim xerepîya bi. Müfti Zekîya xonim ca verdabi, ni mude di honêy zewcîyabi.

Ni geyrayış yi zahf niromit, Müfti efendi zevac xo hîrîn Elmast xonimid viraştîb. Elmast xonim Müfti ra zahf con'îb. Miyabin êyn di nizdê 20 û 25 sêr estîbî. Elmast xonimra ponc qîc amebî dinya. Elmast xonim ponc qîc xo zî ca verdabî marê ra remêbî yewna merdîm. Ni vazîyet  serra kê Müftî efendî şiyabi ra. Efendî akil xo pernabi.quçun ra geyrênî , yew barakay kolîyandi kewtinî ra û fêk yi zahf xerepiyabi. Êw merdim zunayê şibi, yew merdim tevirek omebî meydon. Çoligic ni vaziyet efendîr î qehryenî, la bele hürmet yin ra tewe kêm nêbi bi.

Müfti Efendi bib gejî Çolig, her roc amênî çarşuyê Çolîg qahevexaneyandi roniştîn, ê merdim êsayê Çolîg , Müftî ra dür vindertinî, cemaat mûftî merdim nezun û xirabinanid ca degişkerdîbî. Mûftî qal kerdînî însanî xirab pê huyeni keyf xo ardînî. Qismek insan zî hetî xirabê ser mûftî ser di şuğulyenî.

Müfti efendi ni akil xo gore qayîlbî newera bizewci. Ene vazîyêt mûftî ser tay insan xirabîn her roc yew kêyê bölükerdin û şev Müfti şavîtîn êw kêyê. Vatîn efendi nî kêyê di yew kêyneka êzeb yan zî cenîya vîyê esta,  şo ho ra biwaze duni to. Müfti zî dêni ra şini xo rî cenî vaştînî, ni semedra Kêynon û cenekon xo Müfti efendîra pawîtînî, ê  ra tersêni neveciyenî mûfti ver. Ê insanî nezan û xirabîn Müfti vistibi hal û pîs.

Ê insan yew roc Müftîra vanî, yew ceneka viyê ya delalîn esta Kâryerica, na cênek Beledîyêd xebetyena, Reis Hilmi biwaz û eşkenû mîyabîn şima bivîn û şima bizewecnû. Müfti, ni insanan ra inon keno şinû Beledîya. Sekreterê Reis ra vano, yew gurê mi kewt Reis, ez qayila êy di qâl bikerî.

Sekreter xeber dona Reis,vuna:
- Müfti Müjdeddin ome wo îtya qayîlo to di qisay bikû, ez muftî bigerî zere?

Reis vano :
- Biger zere.

Reis warzenû pay gucaqû xo qefelnenû şinu Berê makam xo di mûftî vera.

Lew nunu mûftî desta û ca mocnenu mûftî, koltix di mûftî roneşnenû, cîrî qehwê vazenû, dima zî mûftî ra persenu.

Reis vano:
- Efendi çi hacê to esta mira vacê ez biwini?

Müfti vano:
- Lacem Hilmi, millet vuna yew cêneka viya ha Hilmi het di xebîtyena, Hilmî biwazo se na cênek eşkenû bido to, ezî ome wo qey cêneka, ti miyabîn ma pîya virazî, ez xo ri tede bizewcî.

Hilmi şaş benu vano:
- Efendi na cênek keynê mî nîya wayê mi nîya, wahar ponc qicuna, Miyerdê cênek reuna merd û, niyet yê û zewac çinu, bibinî se êkê reuna zewecîyebî. Ya bîn zî ez sêni eşkena cênekê şar ra vacî bê Müfti biger?

Qalî Reis wêşê Müfti ya nêşînî, Müfti hêrs benû çunqalê xo kenû berz dunû sarêy Hilmi ri, Hilmi vazdenû zor xo erzenû teber.

Venda Zabitân xo dûnû, vano :
- Efendî Belediyara lez dur fînîn êkê felek unû ma sarê. Zabitey Bêlya, efendi tepişenî vecênî teber.

Vaziyet efendî ni qeydebî. Her roc yew hadise kerdînî.

Müfti efendî zaf yew merdimo zunayê bî, ruec hêla teng kes vahar êy nevêcîya bi.. Zêde ra meselê ê ser ra viyertibî. Demo peyîndî çend ray berdibi niweşxon ê Harpîyêt. Yew mude niweşxone di mendibi, dima zî dinyay xo bedelnay. Huma ce yi cennet bikû.

İrfan KAYA

MEHEMÊD MI RIZKÛN KENO VILA

Xala Xezal yew lacî ye tena wo.Lacî yê benû pîl şînu esker.Xala Xezal teyna mûnena.Dewic pîze pê veşneni,her roj xatir Xala Xazal pers keni,

vûni:
Xala xazal Mehmed ra xeber esta yan çina?

Mehmed mektubî xwi ey wıl ersawnû,wi mektubi xwî ewıl dı vûnû:
Daye,mı hıma rind ca xo nidawo,mektub diyin de ez hal xwi nüsena.

Xala xazal mektubî diyin pawena.Epey roj serra viyereni,mektub diyin yen û kuen û Xala xezal dest.Mehmet mektub xwi dı vûnû:
Dayê ez day a cey Nûn.Ez tıya dı ha rızıkû kena vîla.

Keyf Xala xazal pê yen û.
Yew dewic sobina roj hunê Xala xazal ra pers kenû:
Xezal Mehmed ra xeber esta?
Xala xazal vûna :Esta Mehmed biyo merdim u zaf pîl.

Dewic vûnû:mehmed esker de bîyo çınay?
Xala xazal honc vûna Mehmed bîyo merdim u zaf pîl.

Dewic meraq kenû,vûnû:Mehmed bîyo serbaz eskerûn?
Xala Xazal vûna :Nê

Dewic vûnû:Bîyo çine de mıra vac Xezal?
Xala xazal hunc vûna:Bîyo yew merdimo zaf pîl.

Ya Dewic meraq ra fatesnena.
Dewic vûnû: Pîl Hûma û.Mehmed bîyo Hûma?

Xala Xazal hûnc vûna:Nê
Dewic vûnû bıyo pexmber?

Ya vûna :Nê.
Dewic vûnû:Ê de hin vac mi mefatasn!

Xala xazal vûna :Ew kû rizikûn kenû vila ,Mehmed bîyo ew.

Dewic hûyenu,vûnû:Encax Hûma eşkenû rizikûn vila biker.Mehmed Hûmay ra bıyo pîlû wi rizikûn kenû vilâ.

Irfan Kaya

ZÛMRÎ ÊMERON Û MEH ÊGÎT


Zumrî Êmerûn, Çewlig dı yew merdımo belûkerde bı. Pîle keyeyî Êmerûn bı. Yew merdımo zaf aqıl bı. La Zumri efendi leng bı. Pê Çunqala geyren î.

Zumrî Êmerûn waharî mal û mılk bı. Deştê Çewlig dî zaf mal û erdı yi estbî. Yew kısım arazi ey zi Ğeydê Çewlig de bî.

Ğeyd ra Meh Êgit zaf teq fineno Zerê Zumrî Êmerûn. Zumri wazeno Mehî biyar fasal û ey bıqu. Labelê Zumrî leng o neşkeno vazdo, Mehî Egit zi lıngan ê xodo zaf pîto. Zey Argoş î remeno. No rıdra Zumrî nêşkeno Meh têpişo. Zumri xo bı xo fıkriyeno kê senî Meh biyar fasal û bıqû.

Yew rojê Zumrî dûno ra şino Ğeyd. Zimistan o,vewra ewile newê kewta erd. Zumrî mîyani hêgayi xo dı geyreno, Ewniyeno ke Kutîkan û Cinawiran vewr serde kay kerdo. Hega dı her ca dê rêçê inan eysena. O cad xo bi xo fıkriyeno kê encax ewro eşkeno Mehî bîyarû fasal. Pawey Mehi vindeno.

Mehî Êgit zi her rojê yew sitîlî mastî beno çarşûye Çewlig di roşêno. O pê perani mastî îhtiyacê xo û keyeyî xo vineno. Zumrî vineno ki sitîl mastî xo Mehî Êgitî dest do, xo layê Ğeyd ra erziyeno vewer, hêti Çewligi ya şino. Zumrî Pilonê xo vıraşta.o xob î xo vûnu Meho tı kewti dûm xelasiy to na rey mı dest ra çîna.

Zumrî Êmerûn veng dano, vano Meho! Hê bîye mî het. Yew rêç ita da geyrawa mi taway tıra fehm nêkerd. Tî hê bıewni tîra gelo rêçê Luye ya yan rêçê Verg ya?

Hayê Mehî Êgit pilonê Zumrî ra çîna. O saf saf şino Zumrî het.
Zumrî vuno:
- Meho, na rêç, rêçê cınê ya?
Meh Êgit beno çewt ewnîyeno rêç ra, ey hema fekî xo anêkerdo, Zumrî xo erzeno ey ser û pê çunqalê xo Meh kuweno û sêre Mehî şıkneno, sêre Mehî ra guên yena. Meh mecbûr ben o tepîya ageyreno şino keyeyî xo.

Keyfî Zumrî zaf yeno ca, o xo bu xo vûno, axir mi peynî de Meh ard fasal û zerê xo kerd rehat,Ez hin bimirî zi xem mı niyo.

İrfan KAYA

ÊSALET Û BÊ KUÊK


Êhmêde Sar, dewê Guevderî Hatîyek ra bi. 1930 di şino Diyarbekir û hetûnî mergî xo uca di ciwîyeno.

Êhmed Ağa, Hêwsel di bahçêyî icar kerdîn, rûmitîn û zaf merdimî xo het di xebetnên. Êy zerzewatî xo ruetîn Kolordiyê Dîyarbekirî.

Rojêk Qumandanî Kolordîyî şino Berî Mêrdînî,Qehwexonê rencberan di gêreno Êhmed Ağa, wêxto kê qumandanî vineno, ver ra warzeno, ca dûno ci û  yê rî çay wazeno. Ê piya çay şimênî.
Qumandan gêreno a Êhmed Ağay ra vuno:
- Mi ti yew merdimo zaf pîl zunenî la ti  mi çim ra kewtî, ti zaf qîmet dûnî êne kurmancan.
Êhmed Ağa vuno:
- Mi namê Ağatî sayêyî  êne rencberan ra girewta, ez xora qîmet dûna yîn.
Qumandan vûno:
- Êna qalê to weş nêbî, ez pê zaf decaya. Yew merdimo zêy to gêreka êno qêyde nêfikiriyo.
Êhmed Ağa hêrs beno(heridîyeno), şino kêye, ciniyanî xo ra vûno:
- Bawilê mi hedre kirîn, ez şuno hetûn Sêwas.

Qumandan, Sêwas ra Yildizelî ra bîyo. Êhmed Ağa cuwa ver fekî ey ra pê hesîyayo ke o Yildizelî ray o.

Roja bîn Êhmed Ağa nişeno Tiron şino Sêwas, uca ra zî dûno ra şino Yildizelî. Yildizelî yew cayo qij o û tede Otel çina. Êhmed Ağa şino berî Qaymakamî quweno, şino zere, vûno:
Ez Dîyarbekir di tucar a, mîyabînî min û Qumandanî Kolordyî hol o. Sêwas de yew gureyê mi bi, ez o rid ra amêya. Ez fîkirîyaya ke ez hetûn Sêvas amêya, eke ez nêşêri babî Qumandanî ma zîyaret nêkerî, Qumandan pêbihesîyo, mi ra hers beno. Eke ti mîr ardim bikerî, yew erebeyî peyda bikerî û  ez emso şüerî dewê Qumandani ma, mêmani babî ey bî, zaf hol beno?
Qaymeqam zî newê tayîn bîyo Yildizelî, vûno:
- Ez zi zey to xerîb hesîbiyena. Cêyi minî rakotişî çîn û. Ceyî mi bîbîn mi ti emşo kerdîn mêmanî xo.
Qeymaqam, Êhmed Ağayî ra namê dew perseno. Êhmed Ağa namê dew vûno. Qeymaqam katibî xo ra dew perseno, katib vûno:
- O ancax pê êrebay Astoran eşkeno şüero na dew.
Qeymaqam vûno:
- O wext mêmanî ma bêri cêyi êreban, wa xo rî yew êrebê kîra bikero û pê şüero.
Qeymaqam, Êhmed Ağayîra vûno:
- Wexto kê ti agêrayî, bîye mêmanî mi bi, hema şüe Dîyarbekir.
Êhmed Axa vûno:
- Hol beno Qeymaqam beg!
Katib rayêr ra Êhmed Ağayî ra vûno:
- Ağa ti çi semed ra şinî na dew? Êna dewê mirtiban a. Ez pê şaş bîya, çêray kes nêşino na dew; ez zaf mereq kena, ti çi semed ra şinî na dew?
Êhmed Ağa vûno;
- Yew gureyê mino qij esto, o semed ra ez şina.
Êhmed Ağa yew êrebe kîra keno û şino êna dew. Êna dew di yew merdimî ra pers keno vûno:
- Kêye babî Qumandanî ma ho kam ca do?
O merdim vûno:
- Êno merdimo kê ho Qatirî xo tîmar keno, o babî Qumandani yo.
Êhmed Ağa şino sîlûm dûno babî Qumandanî. Babî Qumandanî silûmî yî geno. O Ağay ra vûno:
- To xeyra, ti kam î çi kes î?
Babî Qumandanî moneno lajî xo, kê voni  say biya dicey, yew babi û yew zi lacê yê yo,  o qêyde monenî yewbînan. Êhmed Ağa vûno:
- Ez Diyarbekirij a. Sêwas di yew gureyê mi bi, ez amêya. Wexto kê ez nişta Tîrun(Tren) Qumandanî ma va ”Ti şi Sêwas, şüe babî mi zi vîn.”
Babî Qumandanî benu sûr, vûno:
- Ya merdim ez sond wûnena ke Qumandan ma rî silaman nêerşaweno, êne gurî di çîkî esto.
Dima çay dem keno, sifre keno hêdre û vûno:
- Êhmed Ağa, de bîye ma nûnî xo burî!
Babî Qumandanî destanî xo zi nêşuweno, o qeyde nişeno rue û nûnî xo weno. Êhmed Ağa vûno:
Ez zaf vêşon nîya, ez gereka agêri şüerî qeza û siba Tirûnê Dîyarbekirî ser rasi.
Û warzeno pay, xatir wazeno, şino nişeno êrebeyî; tepiya agêreno qeza. Qaymeqam şaş benô, vûno:
- Qey ti lez agêray Êhmed Ağa?
Êhmed Ağa vûno:
Ez qayîl bîya babîyî Qumandanî ma bivinî, sobîna gureyê mi çini bi, o semed ra ez lez agêraya.
Êhmed Ağa a şew beno mêmanî Qeymeqamî û seri sibayî yeno Sêwas, raseno Tirûnê Diyarbekirî ser.
Roja bîn raseno Dîyarbekir, şino kêye. A roj aresyeno, roja bîn şino Qehwexanê. Qumandan hetî şunî ra yeno Qehwexanê, Êhmed Ağa zey verî qîmet ci nedûno. Qumandan, Êhmed Ağayî ra perseno:
- Ti şîbî ça? Cend rojî yo ti neysenî?
Êhmed Ağa vûno:
- Yew gureyê mi bi, ez şiya Sêwas, dima zî ez şîya hetûnî Yildizelî.
Qumandan fam keno ke Êhmed Ağa şîyo babî û qewmi yê dîyo, beno sûr zey yew çila, mili xo şûneno xo ver û kuweno teber.

İrfan KAYA


TI QEZA WIRAZÎ EZ WÎLAYET VIRAZENA

1950 ra pêy miyabin Xarpêt û Mus di rêhar Asin(Demiryolu) virazyêni.Xebatog rêhar Asin zafî Laz bi.

Laz Memed Istesunê Cirraxirab(Suveren) dî mendinî û Westay rêhar Asin bî.
Êmr ê xo dî nimac nekerdibi.
Yew ruec sin û devê Kelaxsi benû meyman î yew seyx.
Xizmekâr seyh nimac sîbey dî ,Memed westay wareznenû nimac.
Xizmekâr vunu:Itya kêye seyx û gera ti desmac bigerî û nimac bikerî.
Westa oniyenû yo û xizmekâr teyna yi,vunu.qêy seyx newarist û?
Westa xizmekâr ra vunu:Venda seyx bidî ma pero piya desmac biger û nimac bikerî?
Xizmekâr vunu:Ez seyx ra terseno, ez venda yî nêdunû,seyx bacê mi bêarz kenû.
Westa vunu:Ez vendena seyx.
Sinû berî vadê seyx kuenû,seyx ben û aya.
Westa vunu:Seyx Waxtî nimac amê û,(Namaz vaktidir kalk abdest al namaz kilacagiz)warzê ma desmac biger û nimac bikerî?
Seyx hûn xo qayil niyû bixerepno,westay ra vunu:Memed bey sen namazini kil,ben sonra kaza yaparim.
Westa vunu:Seyx sen bu göbeginle kaza yaparsan ,anasini satarim bende Vilayet yaparim.
Westa zi nimac nêken û,tepiya ageyrenû sin û kuenû miyan cilun xo.

Na mersela pillan ma tim vatinî,ew waxtra mi virdibi.Mi êncaq eyr nist.

ŞEYX TAHAR EFENDI Û MÜFTÎ ÊWDILA

Şex Tahar efendi brây Şêx Said efendi u qıcu. Seyh Tahar efendi zahf zunayibi hem zî zahf yarun bi.

Şêx Tahar badê surgûn xwi yew deme kyê xwi unu Çewlig. Şêx Tahar efendi merdim feqir bi. Şar Çewlik ardim xwi ci kerdin.

Waht Halk parti dı 1940 û 1950 di vatışan gorê mirun Çewligra Rüştü beg Simsor serek Halk parti Çewlig bi.
Rüştü beg  Şêx Tahar efendi bacar Çewlig dı kon vaaz cumiyun.

Şex yew ruej eşnawenu mebus Çewlik Mustafa OKÇUOGLU û Feridun Fikri DÜŞÜNSEL yêni bêni meyman müfti Abdullah TUTAL.
Hûrd merdim zi Çewligic nyêbi. Mustafa OKÇUOGLU Karakoçun (Dep)rabi. Feridun Fikri DÜSÜNSEL zi kueq yi Hozat (Dersim )rabi.
Hurd merdim zi waht Ismet kêr di (Ismet INÖNÜ)bibi mebusî Çewlig.

Şêx Tahar û mallêy Cumiye Hêci Hidir Malla Seid Mazrecik, genu xwe hêt şınu kêye müfti Abdillê.
Şêx Tahar efendi ters yi çınêbi. Her qalê xwu bumên ca hêr cemaatid vatin.
Müftü bêr yi wahtag kuyên şınu bêr xwu akên,oniyenig Şêx u malla Seid i. Hem şaş benû hem zi tersenû.
Müfti zonig dişmen Şêx Tahar efendi hê zerredê,bêlya Şêx hêrsib qâla tinapê bidu,meyman rahatsizib.

Şêx Tahar kuen zere silom Humay don en cau rind di ronışenû. Müfti dest û ling yi kueni ti miyon.

Müfti amir Şêx û la zunnayê u piltiye Şêx ri hürmet kenû. Mebus cadê fahm kenig nı merdim zahf merdim û pilo. Cad müfti ra pers kêni. Nı merdim kamo,ti bidi ma şınasnayişi sê ma pê keyf weş bêni?

Müfti binêk kuenû tersê mehmurê xwu wer   fêkvillay kenû la bêle nışken qâle xwu ber sêrre.
Efendi uniyenu müfti zahf tengunedo.Vun Avdilla vinder, ez xwu duna şınasnayış. Nı merdimig şıma vineni, nı merdim ew merdımıg 1925 id varışt wi hüqmat şıma arrid, rid şıma hayinunra nışka hüqmat arrid, ene merdim brây êyi merdimu. Mebus hers efendi serra fêq yin kilit benu, cêy xwu di bêni zua. Efendi cad qâlê xwu ser malla Seid ra vunu:
- kurdo varz itya cê ma merdimun niu,cey teresuno.Vurzen wo kueni tewer.

Eyya şew efendi malla Seid ra vunu:
- Kurdo yew pel kagıd biyar ez vuno tı yew istida bınus.
Efendi vun malla Seid nuseno. Istidê yi vaazê Cumiyun caverdiş ya.

Malla Seid şaş benu vunu Ç
Efendi Qêy to gurey xwu caverdeni?
-Efendi vunu :
-Kurdo camiyerdi xwu ez nıduno eyn, Nı şeref êyê mıno ez yın nıduno.

Irfan KAYA

YEWNA HÊMAL ÇİNYÛ

Ez qayîl a derheqê yew mesela di şima dir biney teraqe (suhbet) bikerî.

Ina mesela mîyanê hîrê dewicûn di vîyarêna.

Vûnî, vîst û ponc serrî verî, nê hîrê dewicî yew qawexane di rasên pîye. Inî dewicûn ra di tenî Çewlîg di mutehîdêy kerdînî, merdimê hîrin zî hemalêy kerdîn. Her hîrê merdimî zî mîyanê çewlîgicû di amêyne şinasnayîş. Nê merdimî Husnê Elîyê Temûn, Mehmed Elî Koç û Elîyê Hindûn o hemal benî.

Eslê Elîyê hemalî dewa Siwanî Gazi ra bi. Elî hîris û ponc serrî verî keyê xo ardbi Çewlîg. Pê hamalêy îdareyê keyê xo kerdîn. Elî mîyanê şarî Çewlîgî di amêne şinasnayîş. Emrê Elî tim mîyanê cematan di vîyertbi, hem zî yew merdimo belîkerde bi. Hem zanayîşê xo hem zî teraqê xo zaf weş bî. Zafê merdimû derheqê guranê xo de verî Êlî ra pers kerdînî. Têkilîya Elî û şarê Çewlîgî zaf estbî. Çewlîg di çi bibînî, sey xebere, Elî tira xeberdar bînî.

Husnê Temûn (Husn Elî Têm) zî dewicê Elî bi. Husnî Çewlîg di mutehîdêy kerdîn. Hal-wextê yi zaf rind bi. Vatişan gore, wexto ke dewe ra omebi Çewlîg, feqîr bi. Elîyê hemalî deyn a pere dabi ci, Husnî pê gure kerdbi. Babîyê Husnî, Hecî Husên kerwayê Elîyê hemalî bi.

Mehmed Elî Koç zî Çewlîg di ciwîyayênî, o zî dewicê Elî bi û ey zî Çewlîg di mutehîdêy kerdîn. Homa rehma xo pêbiker, Mehmed Elî des serrî cuwa ver dinyaya xo bedelnaye. Mehmed Elî vistoreyê Husnê Temûn bi.

Yew ruec Çewlîg di qawexanê Quçê Madenî di Husnî û Mehmed Elî ronişênî. A gomi verê qawexanî ra Elîyo hemal vîyerênû. Husnî vûno, ma venga Elî bidin wa bîyêr û ma rê binêy biteraqnû. Vengda Elî dûno, vûno:

- Hele bê, ma binekî biteraqnî.

Elî yew kulsi gênû şinû yîn het di ruenîşinû. Elî silom dûno yîn û vûno:

- Persê xo vacîn, şima her di zî xo pîlê sîwonicû hesêbnênî.

Qali bena a, Husnî û Mehmed Elî pîya vûnî:

- Elo, ni bacarê Çewlîgî di ma ra nîyebû şima sîwonicî xo rî se kênî?

Elî, verî, mersela rind fehm nêkenû, vûno:

- Heta eyrû ma sênî vîyarnayo êr ra pey zî o qaydi ma vîyarnênî.

Husnî vûno:

- Nê Elo nê! Ez û Mehmed Elî ma çinê bînî, ni çewlîgicû her ruec heqeret şima kerdînî! Çewlîgicî binekî hesabê ma kênî, ridê naye ra qarişê şima nêbenî. Ine zî ca vêrd, ma hê mutehîdêy û tucarêy kênî, îdareyê ma hol û. Homa nêkû ma şima mîyan ra şêrî, şima se kênî? Çewlîgicî ma dima şima merdimû ra nêhesebnênî!

Ni vatişî qet weşê Elî ya nêşinê. Elî yîni ra vûno:

- Çimê şima wa qet pey di nêmûno. Şima hur di zî dizd î. Karê şima, qefsê şima dizdey ser a. Şima bimirî, ma eşkênî mîyanê sîwonicûn ra di tenî dizdûn vecî. Hetê dizdê ya metersên, wa çimê şima pey di nêmûno, ma eşkên cayê şima dekerî. Labelê yow tersê mi zî esto, ez bimirî, şima xo rî se kenî? Mîyanê sîwonicûn di şima eşkênî yow hemal vecî?

Vengê Mehmed Elî û Husnî pîya biryênû. Cemato gi goştarîya yînî kenû, vunî:

- Şima bîy rehêtî? Şima ina qali heq kerdbî!

ÇIM TO TIM FEQIRU BIRNENU?







Na mersela miyabin 1960 û 1965 di viyerta.

Devê Pali Mir Êhmedun di semeday Berğul Zimistan,Ceni dev şini veri la dê Ğelle şüveni.
Hetî yeriya varun dest kenû pê.Varun zedera varen û,hêb Ğelley finenu xo veri tey benû.

Yew Cênek zaf qehreyena û destun xo kena a û oniyena êzmin ra vuna:Ti qet neşarmiyeni?
Cim to ma birnenû,ina kerdine to qet weş niya.

Vate cênek şinu goş cenekun binan u,cênek bini vındeni oniyeni cênek ra. vuni:Çerray na qâl vaciyawa?

Cênek vuna:Şima zunî ma feqiri,qey yo nezun û?

Vate devican gore ,Cênek dev na cênek ra hers beni.

Yew mude û derg kes cênek di xêber neduni.Vaziyet cênekûn zor na cênek şinû.
Cênek qehriyena û yew mudê u kilm di qehr xo ra mırêna.

Ey Çağ di Şeh Meydi efendi(Bray Şeh Sêid efendi)pêy hesiyenû û merêq ken û, qirar xo dun û, ez gera şerî qebrê na cênek ziyaret bikerî.

Yew ruec dun û ra şinû Mir Êhmedun.
Devicun ra qebrê cênek pers kenû.
Devıc vunı:Efendi qirbun na cênek sarê vedarit û Humay.
Huma zi gon na cênek girewt û.Na cênek din imanra veciya ya,Humay rêhmê xo ye nekerda,cayiz nêken û ti zi qebra na cênek ziyaret biker î.

Şeh vunu:Na cênek yew cêneka zaf pîla,şima qedr û kiymet na cênek nezun î.
Ew semedra ez omeya deve şima.Na cênek qedr û qiymet ya mi hêt di zaf û.

Devic vate efendi serâ şıken î û pers kenî,
Şeh vunu:Na cênek neheqê kâbul nekerda,Şima cuyayiş xo dî tım nêheqe kâbul kerda.
Ew semedra qedr û qiymet na cênek mi het di zaf û.

Şeh vunu:Şima qayilî, na cênek şima af biku sê,Şima gera şeri qebrê ya ser û yê ra hêlalê biwazi.
Devic pêy şaş beni,xob xo vunı ,yew şeh seni eşken û in qedê qal û vacu.
Efendi ziyaret qebrê cênek dıma dev ra şınû.

Irfan KAYA

KÊŞİF

Yêw merdim ma Gowderic,,,Êsle xo Zûver ra bi....Warezê ma zî kerdinî....

Wareza Adliye Colig dî mübaşir bi....

Embaz êy piyor Hakim,Mudêumumi û Êvukati bi....

Wareza ma qisekerdiş xo di tim qalê Hakimun,Mudeumumi yo Êbîkatûn kerdini...

Pê wasefîyênî...!!

Brêy warêzay ma pîl Hêci Hêsen,,, kê yi Êdenad bi.....
Demo pêyinid dinyê xo bedelnay...
Homa rehmê xo cîr bikû...

Babî yin yew bi,,,,la belê dadê yin yew nê bî....
Hêci Hêsen rocêk amebi Çolîg bibi meymanî  ma...
Warezay ma zî kekê xo di omebî kê ma....!!
  şev meyman ma sobîna merdim zî estibî.!!!
Meymanû xo mîyandi teraqnênî....
Teraqa êyn şêr  ma Kirdan û Tirkan sêr  bî.

Hêci Hêsen yew lacê yi dewê Piran Pirajmon di amêbi kiştiş...
Hêci Hêsenib xo yew welatparez û pil bi....
Zonayê xo gorê mîyan şarî ma dî hatir yi  estibi...
Mib xo zî  êra zaf hês kerdinî.

Meymanû teraqê xo kerdibî xurt...!!
Wareza yew hadisê ard zuvan sêr..

Warezay va:
-Keko ya rocî , ez, Hakîm, Mudeomomî , 10 êsker û yew subay, ma şîbî Boğlan (Solhan) yew kêşîf.
Cay kêşîf di hêywun çerenî....!!!
Mîyan heywunun di yew Vîştirê estibi,,,, kişta mendînî êsker ra....
Va:
-Heywun ma zî cillûn êyn ra yin şinasnênî....
Mi dîy, Vîştirê raştî yew eskêra vazda,,,, mira nibînî şunênî  Êskerîr,,,,ez kota binatê yin,, mi Viştirê fetelna...!

Hêci Hêsen ageyra warezê ma û yêra va :
-Hêywun ,to  rî mendibi ,, ti kotî binatê Vîştirê û esker!?
Ti ga verad, Vîştirê Êskerir şun,,heme loklun yi biyarû teber.

İn vatiş hêcî ser, wareza mahcub bibi,,,ma zi hêtî Heci Hêsen tepişti bi,,,ma  a  şev zaf şiy warêzay ser....
Ma warezay ra va :
-Ti cara hüqmat Tirkan ra tim hês kênî....Çiqas merdim zê  to  bibi,,,milletê ma çêrray nexêlesyena...

Warezay sêr ma mêrsela şedînay...
Labêle bi raştî ma vacê,,wareza merdim xirab zi niyû....
Heskerdine millet ma zerrê yid  estibi...
Waxtag ma  Çoligid bi,,,homa esto gurê ma bikotinî Adliye Çolig,,,
Wareza , derheq ma di her çî girotîn xo çîm,,,bîn gurî ca kerdînî...
La bêle semedê nunê xo ya, gurê xo û embazun xo ra zaf hêskerdini...

Hêci Hêsen sêrê yi 65 ra cor bi,,,
Niwêşiyê teterxan(kanser)tede veciya bi,,,venge yi rıdê niweşira kêm veciyeni,,
pê hâcetê veng qisê kerdînî...
Badî kiştiş lacê xo vecîyabı Ewropa...
Cuyayiş xo nizde 15 sêri Ewropa di viyarnabı...
Niweşiyê yi zaf vêr şibi,demo peyindi tepiya agêyra welatê xo.. .
2008 dı Hêci Hêsen dinyê xo bedelnay...
Homa cê yi cennet bikû.

6 Ocak 2012 Cuma

HUMA KÊ XO DÎ VAHAR MA NEWECIYA


35 sêr cuwaver yew ruecî zimiston bi.
Vewr yew mîyonê varabî.
Êw roc waxt yerê çahar(4) meyman ma estibî.
Meymanan mara hîrî (3) tenê dewicî ma bî ,
yew meyman zî şinasî ma bi û Xarpêt ra omêbi.

Dewic ma omêbi yew kêyna vêra,
şibi daway kêyna viraştibî,
şev zî bibî meymanî ma.

Meyman ma, pîyor vîjnayêbî.
Homa esto hêmî meyman ma zi qom û qelafêtî yin cadibi.

Şal û şepikûn ser şehr(belkuşağı), sarê pîyorinid mûnd giredayêbî..

Meyman mayê Xarpêt (Xale Mehemed),
Homa rehmê xo pê biker û par dinyê xo bedelnay, la zaf polîtîk bi.
1980 ra verî Xarpet di Çayxonê yi estibi.
1980 ra verî Wendexon(talebe) Xarpêt hêmû yi şinasneyni.
Wendêxonun ra zaf ârdim kerdinî.
Wendêxon fêqîrun ra pêray nêgirotîn.
Rê rê pêray zî dênî yin.

Xalê Mehemed hetî din ra binê sist bi.
Nimac nêkerdînî.
Derheqî nimacîd, vatînî sond mi estû,
ez nimac nekêna.

Meymanê ma êya şev hettûn sêhat 24 teraqnayîş kerd û hema kewt ra.

Bênû nimac sibêy, dewic ma warzenî desmac xo gên û nimac sibê kên.
Wenda Xal Mehemed danî,
xal Mehemed vunu:
Şima nimac xo bikêrin û qarişî mi mebînî.
La belê Xal Mehemed mîyan cillûn xo di temaşê yin kenû.

Hîrî hemê dewic zi yera hêrs bêni.
Ez warişta wi,
mi soba kerd dî û,
semede sêparî mi Çay na serî vucax.
Dadîyê mi zî sêpare kerdibi hedrê,
mi zî sifrê êrd kerd ra û Sêpare mi berd sifrê di na rûe.
Meyman amê sifrê ser sêpare xo verdini,
ez oniya wo dêwic xal Mehemedi di qisêy nêkênî.

Diqqêt mi ont ez pêrsa wa:
Sebîyû, şima qêy xal Mehemed di qisê nêkên?

Hirî dêwîc ma zî yo fêk ra:
Êne merdim bin û serê yî bîyo spî,
serrûn xo ra nêşarmayên û,
ma hîrî hemê zî warîşt desmac xo girewt û nimac xo kerd,
ma venda yî zî da,
yo miyan cillanra nê warişt wî,
desmac nêgirot û nimac zî nêkerd.

Mi wa,
şima semedê nimaca xal Mehemedra hêrs bîy?
Honc yo fêk ra wa êy, êne semedra.

Mi zî wa:
Êya dinya bîn di yo hîsab xo dunû, şima yi vera hîsab nêdun.

Meyman mawo,
xwîr ci qeydê tyo yên û wa biyêr û.
Hêq ma kês çinyû ma vacê ,
qêy ti zêy ma tyo nîn.
Kês mecbûr zî nîyû.
Şima zaf nehêqe kerda meyman marî.
Tewê nibên û,
herkes wa xo vira biker û.
Kêyf ma wa nêxerepi.

Xal Mehemed ,
vatiş mi sêra geyra a yinra wa:
Ez nimac nêkeno sebebê mi esto.

Xal Mehemed wa:
Bawêrîyê mi Homay çinya.
Homa kê xo di nêşka ma bipawû.
Lacê Apê mi 25 sêr cuwavêr, Fêk bêr î Cumî di amê kiştiş.
Yew merdimig wahar mi nevecîyênû sê,
qey ez yi dima şêrî?

Dima gêyra a mira wa:
-Bra ênî mi fam nekên, Sarê înon vişk û ,
labelê ti wendê û ti êncax mi fam bikêri.

Mi wa:
Xal Mehemed ti qet xo meqehrn.
Ez to fam kenû.
Badî sêparî bî vila û şî


Irfan KAYA